Deobandi Books

اجرائے بلاغت قرآنیہ مع بدیع القرآن

ہ علم وک
265 - 415 
	۝۱ استعارهٔ اَصلِیّه: وه استعاره هے جس میں لفظِ مستعار (جس میں استعاره جاری هوا هے) كوئی ایسا اسمِ جنس هو جو ایك غیر معین فرد پر دلالت كرتا هو؛ چاهے وه۝۱:
	۝۱ اسمِ عین هو، جیسے: أسَدٌ، بَحْرٌ وغیره، جیسے: ﴿كِتٰبٌ أَنْزَلْنٰهُ إِلَیْكَ لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ ’’الـظُّلُمٰتِ‘‘ إِلَی ’’النُّوْرِ‘‘﴾؛ یهاں ظلمات اور نور دونوں اسم جامد هیں ۔
	۝۲ مصدر هو، جیسے: قَتْلٌ، نَوْمٌ، یَقَظَةٌ وغیره، جیسے: ﴿فِيْ قُلُوْبِهِمْ مَّرَضٌ﴾[البقره:۱۰]، أي: نِفَاقٌ.
	۝۳ وه لفظِ مستعار اِن اَسمائے اعلام میں سے هو جو كسی خاص صفت سے مشهور هوگئے هوں ، جیسے: حَاتِمٌ، مَارِد اور  قُسّ وغیره۝۲۔ (علم البیان)
	۝۲ استعارهٔ تَبْعِیّه: وه استعاره هے جس میں لفظ مستعار فعل هو یا اسم مشتق یا حرف هو، جیسے: نَطَقَتِ الحَالُ كه اس سے مراد دَلَّتِ الحَالُ هے، اور فُلانٌ عَقْلُهٗ نَائِمٌ 
                                          
	۝۱استعاره اصلیه كو اصلیه اس لیے كهتے هیں كه وه براهِ راست اسمِ جنس، اسم عین اور مصدر میں جاری هوتا هے؛ بر خلاف استعارهٔ تبعیه كے۔
	۝۲ وه اعلام جو مخصوص صفات میں مشهور هیں ، اور كلامِ عرب میں اِن سے تشبیه دی جاتی هے۔ 
صفاتِ محموده میں مشهور اعلام
صفاتِ ذمیمه میں مشهور اعلام
مشبه
مشبه به
مشبه
مشبه به
وعده وفائی كرنے والا
 سَمُوْئل (یهودی) 
عاجز ودرمانده 
باقِل 
سخی
 حاتم طائی 
احمق 
ھَبَنّقة 
عادل 
 عمر بن خطاب 
پشیمان 
كُسَعِی 
بردبار 
 اَحنف بن قیس 
بخیل 
مادِر
فصیح وبلیغ 
 سَحْبان بن وائل 
هِجو كرنے والا
حُطَیْئة 
خطیب 
 قُسّ بن ساعده الاَیادی 
سخت دل 
 حجاج بن یوسف 
بهادر 
 عمرو بن معدیكرب 




حكیم 
لقمان 



ذكی وهوشیار
 اِیاس بن معاویه
x
ﻧﻤﺒﺮﻣﻀﻤﻮﻥﺻﻔﺤﮧﻭاﻟﺪ
1 فہرست 4 0
2 اِجرائے بلاغت قرآنیه مع بدیع القرآن 2 1
3 تفصیلات 3 1
4 کلمات بابرکت 4 1
5 تقریظ وتائید حضرت اقدس مفتی ابوبکر صاحب پٹنی زیدمجدہم 5 1
6 پیش لفظ 7 1
7 فنونِ بلاغت اور كلامِ مجید 10 1
8 كتاب میں کام کی نوعیت 12 1
9 كلماتِ تشكر وامتنان 13 1
10 قرآن مجید كا وزن اور قافیه 15 1
11 حسنِ ظاهری اور حسنِ معنوی 18 1
12 مقدمه علم در فصاحت وبلاغت 20 1
13 سوالات فصاحت وبلاغت 21 12
14 فصاحت كلمه 22 12
15 فصاحتِ كلام 24 12
16 بلاغت 26 12
17 فائده 28 12
18 علم بلاغت کے علومِ ثلاثه 29 1
19 علم معانی 30 18
20 سوالاتِ علم معانی 31 19
21 علمِ بلاغت تین علوم پر مشتمل هے: ۝۱ علمِ معانی ۝۲ علمِ بیان ۝۳ علمِ بدیع۔ 32 20
22 علم معانی كے ابواب اور اجراء كا طریقه 32 20
23 بابِ اول در خبر وانشاء 34 19
24 سوالات خبر واِنشاء 35 23
25 خبر،انشاء 36 24
26 اركان جمله 36 24
27 اقسام جملهٔ خبریه 37 24
28 خبر كی اغراضِ حقیقیه 39 24
29 اقسامِ فائدة الخبر 40 24
30 خبر كی اغراضِ مجازیه 41 24
31 سوالات اقسامِ انشائے طلبی 45 23
32 انشاء واقسامِ اِنشائے طلبی 46 31
33 فصل اوّل: بیان امر 46 23
34 صیغهائے امر 47 33
35 امر كے معانی ٔ مجازیه 48 33
36 فصل ثانی: بیانِ نهی 53 23
37 نهی كے معانیٔ مجازیه 53 36
38 فصل ثالث: بیانِ استفهام 57 23
39 همزه اورھَلْ كے درمیان فرق 60 38
40 استفهام كے معانیٔ مجازیه 63 38
41 فصل رابع: تمنی 71 23
42 ادات تمنی لیت سے عدول كی حكمت 73 41
43 فصل خامس: ترجّی 74 23
44 فصل سادس: نداء 75 23
45 نداء كی اغراضِ مجازیه 77 44
46 سوالات انشائے غیرطلبی 82 23
47 انشائے غیر طلبی 83 46
48 خبر وانشاء كو ایك دوسرے كی جگه لانا 85 46
49 باب ثانی تعریف وتنكیر 88 19
50 سوالات تعریف وتنكیر 89 49
51 تعریف وتنكیر 90 49
52 فصل اوّل: ضمیر 90 49
53 فصل ثانی: علَم 93 49
54 فصل ثالث: اسمِ اشاره 95 49
55 فصل رابع: اسم موصول 100 49
56 فصل خامس: معرف باللام 105 49
57 فصل سادس: معرفه به اِضافت 108 49
58 فصل سابع: نداء 111 49
59 تنكیر: فصل اوّل: تنكیر مسند الیه 112 49
60 فصل ثانی: تنكیر وتعریف مسند 116 49
61 باب ثالث تقدیم وتاخیر 120 19
62 سوالات تقدیم وتاخیر 121 61
63 فصل اوّل: تقدیم مسندالیه 122 61
64 فصل ثانی: تقدیم مسند 127 61
65 فصل ثالث: ترتیب الفعل ومعمولاته 130 61
66 باب رابع ذكر وحذف 134 19
67 سوالات ذكر وحذف 135 66
68 فصل اوّل: ذكر مسند الیه 136 66
69 فصل ثانی: ذكر مسند 140 66
70 فصل ثالث: حذف 144 66
71 فصل رابع: حذفِ مسندالیه 146 66
72 فصل خامس: حذفِ مسند 151 66
73 فصل سادس: حذف مفعول به 154 66
74 باب خامس اِطلاق وتقیید 158 19
75 سوالات اِطلاق وتقیید 159 74
76 اِطلاق 160 74
77 تقیید 160 74
78 تقیید به ادَوات شرط 162 74
80 باب سادس در بیان قصر 172 19
81 سوالات قصر 173 80
82 فصل اوّل: قصر 174 80
83 طرُق قصر 174 82
84 مزید طرُق قصر 177 82
85 فائده 178 82
86 تعیین مقصور ومقصورعلیه 178 82
87 قصرِ حقیقی اور اُس كے اقسام 180 82
88 اقسامِ قصر باعتبار حقیقت وواقعیت اَور اِضافت 180 82
89 قصرِ اضافی اور اس كی اقسام 181 82
90 اقسامِ قصرِ اضافی 182 82
91 اقسام قصر باعتبار طرفین 183 82
92 تعیین قصرِ موصوف وقصرِ صفت 185 82
93 قصر در اَجزائے جمله اسمیه 185 82
94 قصر در اجزائے جمله فعلیه 185 82
95 باب سابع وصل وفصل 187 19
96 سوالات وصل وفصل 188 95
97 تعریفاتِ وصل وفصل 189 95
98 محسنات وصل 190 95
99 وصل وفصل كی اجمالی صُوَرِ خمسه 191 95
100 اصطلاحاتِ وصل وفصل 193 95
101 مواضع وصل 195 95
102 مواضعِ فصل 196 95
103 باب ثامن اِیجاز، اِطناب، مُساوات 200 19
104 سوالاتِ ایجاز، اطناب ومساوات 201 103
105 ایجاز، اطناب، مساوات 202 103
106 فصل اوّل: اِیجاز 203 103
107 ایجازِ قِصَر كی اَنواع 205 106
108 دواعیٔ اِیجاز 206 106
109 اِیجازِ حذف 206 106
110 حذفِ كلمه كی مختلف صورتیں 208 106
111 اغراض حذف 209 106
112 فصل ثانی: اِطناب 210 103
113 اطناب كی مختلف صورتیں هیں : 210 112
114 اِطناب كی مزید انواع 217 112
115 اِطناب كے دواعی 218 112
116 مُساوات 218 112
117 تتمهٔ علم المعانی 219 19
118 خلافِ مقتضائے حال 220 117
119 خلافِ مقتضائے حال 221 117
120 علم بیان 230 18
121 علمِ بیان 231 120
123 باب اوّل بیان تشبیه 232 120
124 سوالات تشبیه 233 123
125 تشبیه 234 123
126 تشبیه كے مراتبِ اربعه 234 123
127 فصل ثانی: تقسیمات تشبیه 236 123
128 تقسیم اول: اقسامِ تشبیه باعتبار قبول ورد 237 127
129 تقسیم ثانی: اقسامِ تشبیه باعتبار ادات 238 127
130 تقسیم ثالث: اقسامِ تشبیه باعتبار ذكر وجه شبه وعدمِ ذكر 239 127
131 تقسیم رابع: اقسامِ تشبیه باعتبار انتزاع وجه شبه 241 127
132 وجه شبه كی حقیقت اور اس كی صورتیں 243 127
133 فصل ثالث: اغراض تشبیه 245 123
134 اغراض تشبیه عائد بر مشبه 245 133
135 غرض تشبیه عائد بر مشبه به 248 133
136 باب ثانی مجازِ لغوی وعقلی 250 120
137 سوالات مجاز 251 136
138 سوالات مجازِ لغوی مفرد ومركب 251 136
139 فصل اوّل: حقیقت ومجاز 252 136
140 فصل ثانی: تقسیمات مجاز 253 136
141 فصل ثالث: مجاز مرسل 253 136
142 مجاز مرسل كے علاقے 254 136
143 مجاز مرسل كے مابقیه علاقے 257 136
144 ضمیمه: فوائد مجاز مرسل 260 136
145 فصل رابع: استعاره 261 136
146 اركانِ استعاره وطریقهٔ اِجراء 262 136
147 استعاره اور تشبیه بلیغ میں فرق 263 136
148 فصل خامس: اقسامِ استعاره 263 136
149 تقسیم ثانی: استعارهٔ اصلیه وتبعیه 264 136
150 تقسیمِ ثالث: استعارهٔ مرشحه، مجرده، مطلقه 266 136
151 استعارهٔ تحقیقیه، تخییلیه 268 136
152 فصل سادس: مجاز مرسل مركب، استعارهٔ تمثیلیه 269 136
153 سوالات مجازِ عقلی 273 136
154 فصل سابع: مجاز عقلی 274 136
155 مجاز عقلی كے علاقے 275 136
156 باب ثالث بیانِ كنایه 280 120
157 سوالات كنایه 281 156
158 فصل اول: كنایه 282 156
159 مجاز اور كنایه میں فرق 283 158
160 فصل ثانی: اقسامِ كنایه 284 156
161 اُسلوبِ كنایه كے فوائد 286 160
162 اقسامِ كنایه باعتبار وسائط 287 160
163 بدیع القرآن 290 18
164 سوالات بدیع 291 163
165 بابِ اوّل: متعلق به محسنات معنویه 291 164
166 بابِ ثانی: متعلق به محسنات لفظیه 291 164
167 محسنات بدیعیه 292 163
168 بابِ اول: در محسناتِ معنویه 292 167
169 بابِ دوم: در محسنات لفظیه 292 167
170 بابِ اوّل محسناتِ معنویہ 293 163
171 متعلق به اجزائے كلام 294 170
172 فصل اول: در جمع ضدین 294 170
173 کلمہ کے اعتبار سے طباق کل چار صورتوں میں مستعمل ہے: 294 170
174 فصلِ ثانی: در جمع متناسبین 299 170
175 فصل ثالث: در لفظِ ذو معنیین 302 170
176 فصل رابع: در اشیائے متعدده 306 170
177 فصل خامس: در تقدیم وتاخیر 314 170
178 فصل سادس: در اِثباتِ صفت 317 170
179 فصل سابع: متعلق به حسنِ كلام 324 170
181 فصلِ ثامن: در تحسین مضمون 330 170
182 متعلق بہ مضمونِ كلام 338 170
183 فصل تاسع: در اثبات مضمون 338 170
184 بابِ دوم محسَّناتِ لفظیہ 346 163
185 محسِّنات لفظیه 347 184
186 فصل اوّل: در تشابه لفظین 347 184
187 فصل ثانی: در اختلافِ لفظین 350 184
188 فصل ثالث: متعلق به تحسین كلمه 354 184
189 فصل رابع: متعلق به اختتامِ فِقره 355 184
190 سجع واَقسامِ سجع 355 184
191 خاتمہ متعلق به تحسین كلام 364 163
192 اِبتداء وانتهائے كلام 365 191
193 ضمیمه: سرقاتِ شعریه 375 191
194 سَرَقاتِ شعریه 375 191
195 ضروری اصطلاحات شعریه مع ملحقات 381 191
196 سوالات فصاحت وبلاغت 385 18
197 سوالات علم معانی 385 196
198 سوالات خبر واِنشاء 385 196
199 سوالات اقسامِ انشائے طلبی 386 196
200 سوالات انشائے غیرطلبی 386 196
201 سوالات تعریف وتنكیر 387 196
203 سوالات تقدیم وتاخیر 387 196
204 سوالات ذكر وحذف 388 196
205 سوالات اِطلاق وتقیید 388 196
206 سوالات قصر 388 196
207 سوالات وصل وفصل 389 196
208 سوالات ایجاز، اطناب ومساوات 389 196
209 خلافِ مقتضائے حال 390 196
210 سوالات علم البیان وتشبیه 390 196
211 سوالات مجاز 391 196
212 سوالات مجازِ لغوی مفرد ومركب 391 196
213 سوالات مجازِ عقلی 392 196
214 سوالات كنایه 392 196
215 سوالات بدیع 392 196
216 بابِ اوّل: متعلق به محسنات معنویه 392 196
218 بابِ ثانی: متعلق به محسنات لفظیه 393 196
219 فهرستِ مضامین 394 1
Flag Counter