صیقلی کردن عرض باشدشہا
پس مگوکہ من عملہا کردہ ام
ایں صفت کردہ عرس باشد خمش
گفت شاہا بے قنوط عقل نیست
بادشاہا جُزکہ یاس بندہ نیست
گرنبودے مرعرض رانقل و حشر
ایں عرضہا نقل شد لونِ دگر
نقل ہرچیزے بود ہم لایقش
وقت محشر ہر عرض راصورتیست
بنگرا ندر خود کہ توبودی عرض
بنگراندر خانۂ و کاشانہا
کاں فلاں خانہ کہ مادیدیم خوش
از مہندس آں عرض داندیشہا
چیست اصل ومایۂ ہر پیشۂ
جملہ اجزائے جہاں رابے غرض
اول فکر آکر آمد درعمل
میوہا در فکر دل اول بود
چوں عمل کردی شجر بنشاندی
گرچہ شاخ و برگ و بیخش اول است
پس سرے کہ مغز ایں افلاک بود
نقل اعراض است ایں بحث و مقال
جملہ عالم خود عرض بود ندتا
ایں عرضہا ازچہ زائید ازصور
ایں جہاں یک فکر تست از عقل کُل
عالم اول جہان امتحان
چاکرت شاہا خیانت می کند
بندہ ات چوں خدمت شایستہ کرد
ایں عرض باجوہر آں بیضہ است وطیر
زیں عرض جوہر ہمی زاید صفا
دخل آں اعراض راہنما مرم
سایہ بُزر اپئے قرباں مکُش
گر تو فرمائی عرض را نقل نیست
ہر عرض کاں رفت باز آیندہ نیست
فعل بودی باطل و اقوال فشر
حشر ہر فانی بود کون دگر
لایق گلہ بود ہم سائقش
صورت ہر ایک عرض را نو بتیست
جنبش جفتی و جفتی باغرض
در مہندس بود چوں افانہا
بود موزون صفۂ و سقف و درش
آلت آور دوستوں ازبیشہا
جز خیال و جز عرض و اندیشہ
درنگر حاصل نہ شد جزاز عرض
بنیت عالم چناں داں درازل
درعمل ظاہر بآخر مے شود
اندر آخر حرف اول خواندی
آں ہمہ از بہر میوہ مرسل است
اندر آخر خواجۂ لولاک بود
نقل اعراض است ایں شیر و شغال
اندریں معنی بیا مدھل اتی
دیں صور ہم ازچہ زائید از فکر
عقل چوں شاہ است و فکر تہارسل
عالم ثانی جزائے ایں وآں
آں عرض زنجیر و زنداں می شود
آن عرض نے خلعتے شد درنبرد
ایں ازاں وآں ازیں زاید بہ سپر
یعنی بادشاہ نے بغرض امتحان اس غلام کے اس سے سوال کیا اور امتحان کا قرینہ یہ ہے کہ آخر قصہ سے کہ بادشاہ نے دونوں غلاموں کے
